Pytania i odpowiedzi

1. Co to są kosmetyki naturalne?

Świadomość tego, co spożywamy jest w nas zakorzeniona już od lat ale czy mamy świadomość tego, co spożywa nasza skóra? Skóra to narząd, przez który absorbowane są do głębszych warstw substancje nie tylko korzystne ale także te niekorzystne, niepożądane a wręcz toksyczne. Większość tych składników codziennie przez całe życie wcieramy w skórę i we włosy, a także wdychamy poprzez aerozole. Powoduje to ciągłe problemy skórne w postaci wyprysków, przewlekłych stanów trądzikowych, łupieżu, wypadania włosów, zaburzeń miesiączkowania, zaburzeń potencji, kłopotów z zajściem w ciążę, problemów z utrzymaniem ciąży, zaburzeń hormonalnych. Niektóre składniki preparatów kosmetycznych przenikają do krwi wywierając działanie ogólne. U kobiet ciężarnych wpływają na rozwój zarodka oraz płodu. Niektóre ze składników kosmetyków przenikają także do mleka matki karmiącej mając wpływ na zdrowie dziecka. A wszystko to przez lata odkłada się w naszym organizmie.
Na pomoc przychodzą nam kosmetyki naturalne. Według wytycznych kosmetykiem naturalnym jest każdy kosmetyk, który jest zrobiony ze składników naturalnych, tj. pochodzenia naturalnego (roślinnego, zwierzęcego lub mineralnego). Dodatkowo, składniki te powinny być pozyskane przy użyciu metod fizycznych takich jak ekstrakcja, filtracja, suszenie, tłoczenie, destylacja, liofilizacja, mikrobiologiczych lub enzymatycznych.
Składniki pochodzenia zwierzęcego nie są akceptowalne. Akceptowalne są jedynie surowce pozyskane bez szkody dla zwierząt np. miód, wosk pszczeli, mleczko pszczele, propolis, lanolina, mleko. Poza tym każdy kosmetyk musi również zawierać substancje bioaktywne, które powinny wykazywać działanie pielęgnacyjne i odżywcze, ochronne, opóźniające procesy starzenia się skóry, łagodzące podrażnienia, nawilżające, pochłaniające promieniowanie UV, stymulujące krążenie krwi, antyoksydacyjne lub wygładzające.
Czytając etykietę ze składem produktu pochodzenia naturalnego, powinniśmy zauważyć, że jego bazę w większości stanowi woda. Na drugim miejscu możemy spodziewać się obecności substancji pochodzenia roślinnego, głównie olejów.
Produkt naturalny dopuszcza w swoim składzie dodanie niezbędnych środków, mających na celu utrzymanie konsystencji kosmetyku. W tym przypadku dozwolone są emulgatory i emolienty wyłącznie pochodzenia naturalnego. Ponadto producent może zastosować metody enzymatyczne i wykorzystać mikroorganizmy występujące w przyrodzie, jednak produkty końcowe otrzymane w wyniku ich reakcji muszą być identyczne z tymi, które występują naturalnie.
Osobnym tematem jest stosowanie syntetycznych konserwantów. Wymogi bezpieczeństwa produktu stawiane kosmetykom nie pozwalają na zaniechanie ich używania. W związku z powyższym dopuszczone są tzw. konserwanty identyczne z
naturalnymi, których odpowiedniki, w postaci chemicznie takich samych lub bardzo zbliżonych związków, występują w przyrodzie. By przedłużyć żywotność kosmetyku dodaje się zatem do produktu kwas salicylowy i jego sole, kwas benzoesowy, alkohol benzylowy, kwas dehydrooctowy albo olejki eteryczne. 

A czego kategorycznie nie może zawierać kosmetyk naturalny?

Istnieje opublikowana przez Unię Europejską lista około 1300 związków chemicznych, która zawiera informacje, jakich związków należy się bezwzględnie wystrzegać w codziennej pielęgnacji. Do grupy tej należą syntetyczne zapachy i barwniki, chemiczne filtry UV, formaldehyd, konserwanty, parafina, syntetyczne detergenty, takie jak SLS, oraz glikole polietylenowe (PEG), jak i polipropylenowe (PPG). Zwłaszcza obecność parafiny, a także olei silikonowych jest dowodem na niską jakość produktów kosmetycznych, w szczególności szminek, balsamów do ust czy olejków do ciała dla niemowląt.
Syntetyczne zapachy i barwniki
Określane są one ogólnikowo jako „fragrance” lub „parfum”, mogą oznaczać kilkadziesiąt lub nawet kilkaset różnych substancji chemicznych. Są one szczególnie niebezpieczne dla osób skłonnych do alergii, ponieważ mogą powodować reakcje alergiczne, a nawet przyczynić się do powstawania choroby nowotworowej skóry. Podobnie farby do włosów, szminki czy cienie do powiek w swoim składzie mogą zawierać barwniki, które należą do grupy amin aromatycznych, określanych jako Phenylendiamin (PDA), 2,5-Toluylendiamin (TDA), 4-Amino-2-Hydroxytoluene, 2,4-Diaminophenol, Toluene, 2Methylresorcinol, 1-Naphtol, które ze względu na obecność pierścienia benzenowego i grupy aminowej mogą wchodzić w niebezpieczne interakcje z DNA komórkowym.
Syntetyczne konserwanty, parabeny
Mają one na celu zapobieganie rozwojowi bakterii i pleśni w kosmetykach, a mogą przyczynić się do rozregulowania naszej gospodarki hormonalnej. Równie niebezpieczne okazują się ftalany, środki o działaniu zmiękczającym, wymienione w składzie jako DBP, DEHP, DEP.
Również dodawany do formulacji kremów rozjaśniających jest szczególnie niebezpieczny hydrochinon – ze względu na hamowanie produkcji melaniny w skórze twarzy, co może mieć wpływ na zwiększone ryzyko zachorowalności na czerniaka.

2. Certyfikaty przyznawane kosmetykom naturalnym

W Europie istnieje kilka organizacji certyfikujących. Każda z nich posiada własne zasady ustalania kryteriów dla kosmetyków ekologicznych, organicznych i naturalnych, które często są do siebie zbliżone – m.in. zakaz stosowania składników GMO, zakaz stosowania substancji z martwych zwierząt, maksymalne ograniczenie substancji syntetycznych, zakaz testowania na zwierzętach. Zasady certyfikacji kosmetyków naturalnych lub organicznych przez wymienione jednostki opierają się na kryteriach dotyczących surowców dopuszczonych do stosowania, jak i substancji zabronionych, określają zasady produkcji, pakowania, znakowania i przechowywania.
Do powszechnie uznanych jednostek certyfikujących produkty kosmetyczne w Europie należą: BDIH (Niemcy), Cosmebio (Francja), Ecocert (Francja), ICEA (Włochy), Soil Association (Wielka Brytania).

Jednym z ważniejszych certyfikatów, o jaki ubiegać się mogą producenci kosmetyków, jest symbol NaTrue.

NaTrue wyróżnia trzy poziomy jakości produktów naturalnych. Taka hierarchizacja (z wykorzystaniem symbolu gwiazdki) pozwala definiować kosmetyki ekologiczne ze szczególnym uwzględnieniem ich składu. Wyróżnia się zatem następujące grupy:

• Kosmetyki naturalne (*) – produkt został wyprodukowany z surowców naturalnych, tożsamych z naturalnymi i/lub niemal naturalnych oraz wody.
• Kosmetyki naturalne z częścią organiczną (**) – większość składników (70%) wykorzystanych do produkcji kosmetyku pochodzi z upraw ekologicznych lub kontrolowanego dzikiego zbioru.
•  Kosmetyki organiczne (***) – niemal cały skład (95%) opiera się na substancjach pochodzących z upraw ekologicznych lub kontrolowanego dzikiego zbioru.

Producenci ubiegający się o certyfikat NaTrue powinni również pamiętać, że opakowanie kosmetyku musi podlegać recyklingowi. Ponadto jego objętość powinna być niewielka, dostosowana do rozmiaru kosmetyku.

ECOCERT certyfikuje zarówno kosmetyki naturalne, jak i organiczne. Określił on dwie kategorie produktów nazwami: „kosmetyk ekologiczny” oraz „kosmetyk ekologiczny i organiczny”. Dla obydwu minimalny udział surowców naturalnych i pochodzenia naturalnego wynosi 95 proc. a w przypadku kosmetyku ekologicznego i organicznego minimum 10 proc. wszystkich surowców i minimum 95 proc. zastosowanych substancji roślinnych musi być certyfikowanych jako organiczne. Dla kosmetyku ekologicznego wymogi te wynoszą odpowiednio minimum 5 proc. i minimum 50 proc.

COSMEBIO wymaga 95% wszystkich składników pochodzenia rolniczego, które mają być ekologiczne. 10% całkowitej masy produktu musi być ekologiczna. Pozwala nawet do 5% zawartości syntetycznych. Certyfikuje tylko francuskich producentów.

BDIH certyfikuje jedynie kosmetyki naturalne, nadając im opatrzony logiem znak „Certified Natural Cosmetic”. Produkt taki musi spełniać wszystkie kryteria. Nie wymaga procentowej zawartości substancji naturalnych oraz certyfikowanych surowców organicznych. Etykieta BDIH widoczna na opakowaniu jest gwarancją kontrolowanego czysto biologicznego produktu kosmetycznego, który jest przyjazny zarówno dla skóry jak i dla środowiska naturalnego.

Vegan Society – znak ten jest przyznawany przez organizację Vegan Society zarejestrowaną w Wielkiej Brytanii w 1944 roku. Produkty posiadające ten znak są odpowiednie dla wegan, wegetarian oraz osób z nietolerancją laktozy. Certyfikat Vegan Society daje gwarancję, że produkty, które go posiadają spełniają szereg standardów wyznaczonych przez filozofię weganizmu, czyli nie zawierają składników zwierzęcych, nie są testowane na zwierzętach oraz są wolne od składników roślinnych pochodzących z genetycznie modyfikowanych upraw (GMO). Dotyczy to zarówno samego produktu jak i wszystkich składników użytych do jego produkcji.

Cruelty Free
PETA - People for the Ethical Treatment of Animals (Ludzie na rzecz Etycznego Traktowania Zwierząt) to międzynarodowa organizacja non-profit powstała w roku 1980. Jej główną działalność stanowi walka o prawa zwierząt. PETA prowadzi listę firm, które nie testują swoich produktów lub półproduktów na zwierzętach. Lista jest uaktualniana i znajdujące się na stronie organizacji PETA.